EVAP-KARBON KANİSTER-BENZİN BUHARI EMİSYON KONTROL SİSTEMİ ÇALIŞMASININ SİSTEM (ECU) TARAFINDAN KONTROL EDİLMESİ
Benzin buharı emisyon kontrol sisteminin (EVAP sistemi) doğru ve arızasın çalışıp çalışmadığını kontrol etmek için, ECU bazı kontroller gerçekleştirir. Genel olarak aşağıda açıklanan iki yöntemle bu kontroller yapılır. Bu konuyu anlamak için önce şu konular sırasıyla okunmalıdır, Bakınız: Benzin Deposu Havalandırma Sistemi - EVAP Karbon Kanister Sistemi - Karbon Kanister OBD Arıza Kodları
Benzin Buharı Emisyon Kontrol Sistemi Kaçak Testi (Evap Sistemi Kaçak Testi)
Benzin buharı emisyon kontrol sistemi (EVAP sistemi), motor çalışmıyorken sistemde kaçak olup olmadığını kontrol eder. Bunun için motor stop edildikten birkaç saat sonra (5 saat kadar olabilir, sisteme göre değişir), benzin tamamen soğuyup, benzin buharı basıncı durağan hale gelene kadar sistem bekler. Şartlar uygun olduğunda, kanister kutusundaki vakum kaçak pompası vakum (negatif basınç) oluşturur, vakum oluşturulduğunda sistemdeki mutlak basınç ölçülür. Ölçülen bu basıncın zamanla değişmemesi gerekir, eğer ölçülen basınç değişiyorsa sistemde kaçak var demektir.
Benzin Buharı Emisyon Kontrol Sistemi Benzin Buharı Tahliye/Akış Kontrolü
Bu kontrolün iki adımı vardır. İlk adım benzin buharı tahliye işlemi gerçekleşirken her zaman yapılır. İkini kontrol ise sadece gerektiğinde yapılır.
*Motor çalışıyorken ve EVAP sisteminde benzin buharı tahliye valfi (Purge VSV) açık (ON) konumdayken, kanister basınç sensöründen gelen sinyallere göre, EVAP basıncını ölçer, bu basınç izlemesiyle benzin buharı akışını kontrol etmiş olur. Kanisterden emme manifolduna benzin buharının akışı sırasında vakum oluşması gerekir. Eğer vakum tespit edilmezse ikinci kontrole geçilir.
*EVAP sistemindeki havalandırma valfine sinyal gönderilerek, sisteme atmosferik basıncın etki etmesi sağlanır ve EVAP sistemi basıncı ölçülür. Eğer basınç değişimi tanımlı değerden daha az ise, ECU, buharı tahliye valfinin (Purge VSV) kapalı halde sıkışıp kaldığına hükmeder, motor arıza lambasını yakar, P0441 arıza kodunu hafızaya kaydeder.
EVAP-KARBON KANİSTER-BENZİN BUHARI EMİSYON KONTROL SİSTEMİNDE YAPILAN KONTROLLER VE ARIZANIN TESPİTİ
Evap-karbon kanister-benzin buharı emisyon kontrol sisteminde arıza meydana geldiğinde bu OBD arıza kodlarından biri-birkaçı arıza hafızasına kaydedilecektir: P0440P0441 P0442 P0443 P0444 P0445 P0446 P0447 P0448 P0449 P0450 P0451 P0452 P0453P0454 P0455 P0456
*İlk yapılması gereken işlem mutlaka Diyagnostik Tekniği adımlarını sırasıyla uygulamaktır.
*Tüm arıza kodları silindikten sonra, diyagnostik test cihazıyla EVAP sistemi kontrol menüsüne girilir ve sistemin cihaz tarafından kontrol edilmesi sağlanır (bu işlem sırasında depodaki benzin %90’dan fazla olmamaldır, fazla olursa yakıt kesme valfi depo bağlantısını kapatır). Daha sonra tekrar arıza kodları okunur. Hiçbir arıza kodu okunmuyorsa sistemin çalışması normaldir. Diyagnostik test cihazının yönergelerine göre kontroller ve arıza tespitleri yapılır.
*Diyagnostiktekniği adımları sırasıyla uygulandıktan sonra ve arıza kodları kesin olarak belirlendikten sonra, aşağıda detaylı olarak açıklanan kontrol ve testler yapılarak arıza teşhisi yapılır, gerekli onarım ve değişim işlemlerine geçilir.
*Yukarıdaki sistem kontrolleri yapıldıktan sonra tekrar “P0451 Benzin Buharı EmisyonKontrol Sistemi (EVAP), Basınç Sensörü Yanlış Sinyal DeğeriAralığı/Çalışma-Performans Arızası” okunuyorsa, kanister kutusu değiştirilir.
*”P0441 Benzin Buharı Emisyon Kontrol Sistemi (EVAP) Yanlış Tahliye Akışı”
arızası okunuyorsa, Emme manifolduyla, Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) arasındaki hortumda kaçak-arıza olabilir veya Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) valfi kapalı konumda sıkışıp kalmış olabilir.
* P0441 ve P0455 arızaları okunuyorsa sistemde büyük kaçak vardır ve Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) açık konumda sıkışıp kalmış olabilir.
*Benzin deposu kapağı kontrol edilmelidir, gevşek-iyi takılmamış/sıkılmamış, arızalanmış veya uygun olmayan yedek parçayla değiştirilmiş olabilir.
Benzin Buharı Tahliye Valfinin (Purge VSV) Arıza Kontrolünün Yapılması
Kontrol 1:
Dİiyagnostik test cihazı "aktör testi" menüsünde, kanister valfi çalıştırılarak, "çalışma testi" yapılır.Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) çalışırken ses duyulur, ilk olarak bu şekilde gözlem yapılabilir ve selenoid valfin çalışıp çalışmadığı görülebilir. Yine bu test yapılırken diyagnostik yazılımından, valfin konumunun ON veya OFF olduğu görülebilir. Bu kontrolün yapılışı aşağıdaki videoda gösterilmiştir:
Dİiyagnostik test cihazı "aktör testi" menüsünde, kanister valfi çalıştırılarak, "çalışma testi" yapılır.Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) çalışırken ses duyulur, ilk olarak bu şekilde gözlem yapılabilir ve selenoid valfin çalışıp çalışmadığı görülebilir. Yine bu test yapılırken diyagnostik yazılımından, valfin konumunun ON veya OFF olduğu görülebilir. Bu kontrolün yapılışı aşağıdaki videoda gösterilmiştir:
Kontrol 2:
*Diyagnostik test cihazıyla diyagnostik tekniği adımları uygulanır, programdan “aktör/aktivatör testi” menüsünden, Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) çalıştırma testi yapılır. Kanister kutusundan, Benzin Buharı Tahliye Valfine (Purge VSV) gelen hortum, selenoid valfteki bağlantısından (kelepçeden) sökülerek çıkartılır. Motor çalıştırılır. Diyagnostik test cihazından bu valf (Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV)) kapatılır (OFF), böylece havanın kanisterden emme manifolduna akışı kesilmiş olur. Valfteki hortumun söküldüğü uç parmakla kapatılır, valfteki bu uçtan hava emişi olup olmadığı tespit edilir (hava emişi olmamalıdır). Tekrar diyagnostik test cihazıyla, “Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV) “ On açık konuma getirilir, yine parmakla valf ucu kapatılır ve hava emişi olup olmadığına bakılır (hava emişi olmalıdır). Bu durumda valf sağlamdır ve normal çalışıyordur.
**Cihazdan valf kapatıldığında (OFF), valf ucunda hava emişi oluyorsa, bu durumda “Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV)” açık konumda sıkışıp kalmıştır. Bu durumda valf kontrol edilmelidir.
**Cihazdan valf açıldığında (ON), valf ucunda hava emişi oluşmuyorsa, “Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV)” kapalı konumda sıkışıp kalmıştır veya “Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV)” ile emme manifoldu arasındaki hortumda arıza-kaçak vardır. İlk önce hortum kontrol edilir, hortum sağlamsa valf kontrol edilir.
Kontrol 3:
*Kontak kapalı haldedir.
*Benzin Buharı Tahliye Valfinin (Purge VSV) elektrik kablo soketi yerinden çıkartılır.
*Kanister kutusu ile Benzin Buharı Tahliye Valfini birbirine bağlayan hortum yerinden çıkartılır.
*Motor çalıştırılır.
* Benzin Buharı Tahliye Valfinde hortumun çıkartıldığı uç, parmakla kapatılır ve hava emişi olup olmadığı kontrol edilir.
*Hava emişi yoksa ECU arızalıdır. Tamir-değişim yapılmalıdır.
*Hava emişi varsa, “Benzin Buharı Tahliye Valfi (Purge VSV)” arızalıdır. Değişim yapılmalıdır.
Kontrol 4:
Benzin Buharı Tahliye Valfi (elekrovalf) 12 volt elektrikle çalışır.
*Valf hortum bağlantıları ve elektrik soketi sökülür ve valf kontrol amacıyla masaya konur.
*12 voltluk bir aküyle valf elektrik bağlantısı yapılarak, valfe elektrik verilir.
*Valfe elektrik verildiğinde, valf açılmalıdır. Valfe elektrik verildiğinde, valfteki hortum uçlarından birinden hava girişi uygulanır ve diğer uçtan havanın çıkış yapıp yapmadığı kontrol edilir. Hava çıkış yapmıyorsa valf arızalıdır, değiştirilmelidir.
Benzin Buharı Hortumunun Kontrol Edilmesi (Emme Manifolduyla Tahliye Valfi Arasındaki Hortum)
*Benzin Buharı Tahliye Valfinden emme manifolduna giden hortum, valf bağlantısından sökülür.
*Motor çalıştırılır.
*Hortumun ucu parmakla kapatılır ve hava emişi olup olmadığı gözlenir.
*Hortumun ucu kapatıldığında, hava emişi oluşuyorsa, hortum normaldir.
*Hortumun ucu kapatıldığında, hava emişi oluşmuyorsa, hortum veya emme manifoldu bağlantısı arızalı-tıkalıdır. Kontrol edilmelidir.
Benzin Buharı Tahliye Valfi Elektrik Soketinin ve Kablo Hattının Kontrol Edilmesi
*Benzin Buharı Tahliye Valfi 12 volt elektrikle çalışır. Valfin kablo tesisatı tarafındaki dişi soketinde iki adet pin vardır.
*Soket yerinden çıkartılır.
*Kontak açılır (IGN ON).
*Multimetre (voltmetre) ile soket pinlerindeki gerilim ölçülür. Gerilim 11-14 volt arasında olmalıdır.
*Ölçülen voltaj gerilimi 11-14 volt arasındaki değerden farklıysa, kablo tesisatında veya bağlantı noktalarında veya soketlerde veya aküde arıza var demektir. Kontrol edilmelidir.
*Bu valfin kablo uçları motor kontrol ünitesine (ECU) bağlıdır. Kontak kapalıyken, valf tarafındaki kablo uçları ile, ECU tarafındaki kablo uçları arasındaki direnç, multimetre (ohmmetre) ile ölçülür, ölçülen direnç değeri 1 ohm’dan az olmalıdır. Yüksek direnç, kablo hattında gevşeklik-korozyon-oksitlenme demektir. Diğer tüm kontrollerden sonra her şey normalse, ECU arızalı olabilir.
Havalandırma Valfi Kontrolü
Kanister kutusunda (bazı modellerde olmayabilir), vakum kaçak pompasının da bulunduğu pompa modülü vardır. Pompa modülünde havalandırma valfi vardır. Bu modülün kablo soketinde valfe ait elektrik besleme uçları bulunarak, kontak açıkken elektriğin gelip gelmediği kontrol edilebilir (11-14 volt arası gerilim olmalı). Düşük gerilim geliyorsa, tesisat kontrol edilmelidir.
Havalandırma valfinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilebilir. Bunun için Kanister gövdesindeki soket (erkek soket) uçlarından, havalandırma valfine ait olan iki adet pin katalogdan bulunur ve 12 volt gerilim verilerek valfin çalışıp çalışmadığı gözlemlenir. Valf arızalıysa kanister kutusu bütün olarak değiştirilir. Bu testte havalandırma valfi çalışıyor fakat normalde çalışmıyorsa, ECU ile valf arasındaki kablo hattında veya ECU’de arıza var demektir.
Kanister soket uçları ile ECU’ye bağlanan soket uçları sökülür ve kablo hattında kopukluk veya kısa devre olup olmadığı kontrol edilir. Her bir kablo hattının iki ucu arasında direnç testi yapılır, 1 ohm dan az olmalıdır. Kablo sağlamsa ECU arızası vardır. Kopukluk tespit edilirse (çok yüksek veya sonsuz direnç) kablo hattı değiştirilmelidir.
Vakum Kaçak Pompasının Kontrolü
Kanister gövdesinde bulunan Pompa modülü içerisinde vakum kaçağı tespit pompası bulunur. Bu pompanın arızalı olup olmadığını anlamak için, “Diyagnostik Tekniği” adımları uygulanarak, “aktör/aktivatör testi” yapılır. Kontak kapatılır, kanisterdeki soket çıkartılır, kontak açılır, diyagnostik sisteminden test başlatılır. Kansitere bağlanan dişi soketten pompayı besleyen artı ve eksi ilgili pin hatları (iki adet) katalogdan bulunur, gerilim ölçümü yapılır. Bilgisayar tarafından pompaya çalışma komutu verilir, bu durumda pompaya 11-14 volt gerilim gelmelidir, gerilim geliyorsa, ama pompa çalışmıyorsa, pompa arızalıdır. Gerilim gelmiyorsa, kablo hattı veya ECU arızalıdır. Kablo hattında multimetre ile kopukluk ve kısa devre kontrolü yapılmalıdır, kablo hatlarının iki ucu arasındaki direnç 1 ohmdan az olmalıdır. Sonsuz direnç okunursa, kablo kopuk demektir, kablo değiştirilir. Kablo sağlam, pompa sağlam fakat pompa çalışmıyorsa ECU arızası üzerinde durulur.
Emme Manifoldundaki EVAP Hortum Ucunun Kontrolü
Kanister kutusundan çıkan hortum, emme manifoldu üzerindeki bir noktadan emme manifolduna bağlanmaktadır, bu sayede benzin buharı emilen havaya karışarak motorda yakılır. Motor stop edilir, bu hortumun, emme manifoldu tarafındaki bağlantısı çıkarılır, motor çalıştırılır, emme manifoldundaki uç parmakla kapatılır ve hava emişi olup olmadığı kontrol edilir. Hava emişi olmalıdır. Hava emişi varsa, hortum arızalıdır, değiştirilmelidir. Hava emişi yoksa emme manifoldu kontrol edilmelidir.
EVAP Sistemindeki Kaçak Noktasının Tespit Edilmesi
Kanister kutusuna bağlı olan havalandırma hortumu çıkarılır, buradan sisteme basınç uygulanır (bunun için test aletleri vardır bunlar kullanılabilir), tüm bağlantı elemanlarına ve hortumlara köpüklü sabun uygulanır, sabun köpüklerinin baloncuk yapıp yapmadığı gözlemlenir, baloncuk yapan yerden kaçak var demektir, bu kısımlar onarılır ve parça değiştirilir. Not: Bu test sırasında kanister kutusu ve benzin deposu arasındaki hat kesilebilir, bunun için hortum kanister kutusundan çıkarılır ve kanister kutusu bağlantı noktası kapatılır (tıkanır). Bu sayede benzin deposu ve depoya giden evap hattı, bu testten muaf tutulmuş olur.
Kanister Kutusunun Değişimi
Kanister kutusu değişiminde, kanister pompa modülünin iç kısmı ve bağlı hortumlarda, su, yakıt ve diğer sıvıların var olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer sıvı varsa; kanister pompa modülü hava giriş hortumunu, kanister filtresini ve yakıt deposu havalandırma hortumunu çatlak-delik-yerinden çıkma bakımından kontrol ediniz.
Benzin Buharı Tahliye Valfinin Değişimi
Valfin soketi ve bağlantı hortumları sökülür, daha sonra yenisi aynı şekilde takılır.
EVAP SİSTEMİ ARIZASININ OBD (DTC) ARIZA KODLARI
Benzin Deposu Havalandırma Sistemi - EVAP Karbon Kanister Sistemi - Karbon Kanister OBD Arıza Kodları
Yorumlarınızla Katkıda Bulunun
Hiç yorum yok
Yorum Gönder